Mosina - historia miasta

Chcesz dowiedzieć się czegoś więcej o tym uroczym niewielkim miasteczku leżącym na południowy zachód od Poznania? Poznaj historię Mosiny, początki jej powstania, losy podczas wojen oraz to jak miasto się zmieniało na przestrzeni setek lat.

Pierwsze wzmianki o Mosinie

Historia Mosiny ma swoje udokumentowane początku już w 1247 roku, kiedy to nazwa miasta pojawiła się w pierwszych dokumentach dzielących obszar Wielkopolski pomiędzy dwojga braci: Bolesława Pobożnego i Przemysła I. Jest ona jednym z najstarszych miast w tym regionie. Nazwa Mosiny pochodzi od słowa "moszyna", które dawno temu określało miejsce pokryte mchem. Pierwotnie nazwa Mosina dotyczyła rzeki przepływającej przez miasto. W okresie tym miejscowość nie posiadała jeszcze praw miejskich i była tylko niewielką wsią.

Stare dokumenty

Prawa miejskie

Mosina swoje prawa miejskie otrzymała dopiero 55 lat po pierwszym pojawieniu się w zachowanych dokumentach. W roku 1302 Mikołaj Przedpełkowic pochodzący z rodu Łodziów, który w owym czasie był wojewodą kaliskim, przyznał Mosinie prawa miejskie. Następnym przełomowym krokiem w historii Mosiny był rok 1429, w którym panujący wówczas król Władysław Jagiełło nadał miastu prawo magdeburskie, które następnie było potwierdzane i transumowane przez jego następców panujących na polskich ziemiach.

Na przełomie roku 1659 i 1660 miasto gościło powracające z wyprawy do Danii wojska walczące pod chorągwią Stefana Czarnieckiego. W okresie surowej zimy, która miała miejsce w tamtych latach w Mosinie zatrzymał się również Jan Cryzostom Pasek, który był pamiętnikarzem. Miasto zostało przez niego wybrane na miejsce rekonwalenscencji po ciężkim przebiegu choroby - tyfusa.

Rycerz w zbroi na koniu

Zabór pruski

W 1793 roku Mosina została włączona do zaboru pruskiego. W tym okresie w mieście żyło 419 osób, a samo miasto składało się zaledwie z 75 domów wykonanych z drewna. W Mosinie aż trzy razy gościł cesarz Napoleon Bonaparte. Pierwsza jego wizyta miała miejsce w 1807 roku podczas lustracji tego obszaru. Kolejną wizytę francuski przywódca wojskowy złożył w 1812 roku w drodze na Moskwę, a ostatni raz gościł w tych terenach powracając po przegranej wojnie do Paryża.

Francuskie wojska Napoleona Bonaparte

Wiosna Ludów

Szczególnie w historii miasta zapisał się rok 1848, kiedy to podczas Wiosny Ludów, miasto oraz jego okolice były terenami intensywnej aktywności powstańców, którzy stawiali czoła pruskiemu zaborcy. Walki, których celem było wyzwolenie narodu zostały zainspirowane przez Jakuba Krauthofera-Krotowskiego, który w tamtych czasach był aktywnym politykiem i prawnikiem. To właśnie dzięki niemu 3 maja 1848 roku w Mosinie ogłoszono niepodległość Rzeczypolitej Polskiej nazwanej również Rzyczypospolitą Mosińską. Niestety 5 dni później 8 maja pruskie wojska pokonały powstańców w bitwie pod Rogalinem, tym samym kończąc zryw patriotów. Przegrana oznaczała koniec niepodległej Rzeczypospolitej Mosińskiej. Sam inspirator powstanie niedługo po utracie niepodległości przez wyzwolone tereny został ujęty przez Prusaków w Konarzewie. W tym okresie w Mosinie mieszkało 800 osób.

XVIII wieczny powóz zaprzegnięty w konie

Kolej w Mosinie

Duże ożywienie gospodarcze oraz przyspieszenie rozwoju miasta rozpoczęło się wraz z decyzją o budowie linii kolejowej na trasie Wrocław Poznań, która miała przechodzić przez Mosinę. Została ona ukończona w 1856 roku, dzięki czemu w 1861 roku miasto miało już 1260 mieszkańców, a w ciągu kolejnych 20 lat ich liczba wzrosła o 403 osoby do 1663 mieszkańców w 1881 roku. XIX wiek był okresem powstawania w mieście wielu organizacji, których celem było m.in. utrzymanie ducha narodowego wśród mieszkańców miasta. Tak więc na terenie Mosiny w 1761 roku zostało założone Bractwo Kurkowe, a na początku XX wieku, w 1902 roku została utworzona Ochotnicza Straż Ogniowa. Kolejnymi instytucjami jakie powstały na terenie miasta był Bank Ludowy utworzony w 1907 roku i gniazdo "Sokoła" powstałe w 1909 roku. W 1912 roku, czyli 56 lat od powstania linii kolejnowej Mosina mogła się poszczycić aż 2027 mieszkańcami. Lokomotywa parowa stojąca w kłębach dymu

Powstawnie Wielkopolskie

W grudniu 1918 roku, kiedy to w piątek 27 wybuchło powstanie wielkopolskie, zacięte walki szybko opanowały Mosinę i pobliskie tereny. W mieście nie powstały uzbrojone oddziały, ale wielu mieszkańców zaciągnęło się do walki w batalionie śremskim, który stacjonował na zachodnim froncie powstania w okolicach Rawicza.

Walki podczas powstania wielkopolskiego

Okres międzywojenny

Międzywojenny okres był dla Mosiny bardzo dobry, ponieważ to w nim miasto bardzo się rozwinęło. W 1928 roku została uruchomiona pierwsza w mieście farbiarnia parowa oraz pralnia chemiczna "Barwa". Obie powstały dzięki inicjatywnie przemysłowca Stefana Kałamajskiego i zatrudniały około 300 osób. Powstałe w 1886 roku Zakłady Ceramiczne Perkiewicza zatrudniały o ponad 100 osób mniej. W okresie międzywojennym Mosina mogła się pochwalić wieloma ważnymi zakładami, które działały w różnych gałęziach przemysłu. Były tu 2 tartaki, skład żelaza, 5 zakładów stolarskich, garbarnia, 6 szewców, 9 obuwników, młyn parowy, 8 piekarzy, cukiernik, aż 14 sklepów spożywczych, 11 restauracji, 2 koszykarzy i 3 hotele. Na terenie Mosiny prężnie rozwijała się również edukacja. Tutejszy mieszkańcy mogli uczęszczać do 3 szkół: ewangelickiej, katolickiej oraz jednej prywatnej.

Garbarnia skóry

II Wojna Światowa

Okres drugiej wojny światowej był dla Mosiny bardzo ciężki. Niemieckie wojska przejęły miasto już 9 września 1939 roku, a już 17, 18 września rozpoczęły aresztowania mieszkańców, których uznano za zagrożenie. Bezpodstawnie aresztowanych trzymano pod kluczem w bożnicy, gdzie dzisiaj znajduje się Izba Muzealna. W celu zastraszenia mieszkańców po iluzorycznym procesie sądowym, 20 października 1939 roku na rynku publicznie rozstrzelano 15 osób. Podczas okupacji miasta przez Niemców, z Mosiny wysiedlonych zostało aż 57 rodzin składających się z 225 mieszkańców. Kolejnych 513 osób, wśród których było 58 dzieci zostało aresztowanych i wysłanych do obozów zagłady. Na terenie lasów otaczających Mosinę, pomiędzy 1940 a 1943 rokiem Niemcy licznie mordowali Polaków. Mimo wielu represji i siania terroru, mieszkańcy miasta i okolicznych miejscowości nie stracili ducha walki i od początku okupacji stawiali silny opór hitlerowcom. Na terenie Mosiny funkcjonowały grupy Armii Krajowej, Szarych Szeregów, Związku Walki Zbrojnej oraz Związku Odwetu. Miasto zostało wyzwolone z rąk hitlerowców dopiero 25 stycznia 1945 roku, kiedy to wkroczyła do niego Armia Czerwona. Wyzwolenie miasta doprowadziło do zorganizowania wyborów lokalnych władz, które wygrał Maciej Nowaczyk. Pierwszy powojenny burmistrz miasta został wybrany na lokalnym rynku. Zakończenie wojny pozwoliło Mosinie na dalszy rozwój miasta, który w niecałe 40 lat pozwolił na dwukrotne powiększenie populacji miasta.

Niemieccy żołnierze, hitlerowcy na motorze podczas drugiej wojny światowej

Lata 80 i 90

Na przełomie lat 80 i 90, kiedy to miała miejsce transformacja gospodarcza i powstawanie obywatelskiego społeczeństwa, w mieście nastąpiło dużo ważnych zmian. W okresie tym upadły największe zakłady zajmujące się produkcją i usługami, przez co wielu mieszkańców straciło pracę i źródło utrzymania. Wśród firm, które zakończyły działalność w latach 80 i 90 były Spółdzielnia Pracy "Barwa", Poznańskie Zakłady Sportowe "POLSPORT", Cegielnia Perkiewicza czy Swarzędzkie Fabryki Mebli.

W 1985 roku powstała Izba Muzealna, która została włączona do mającego 14 lat więcej Mosińskiego Ośrodka Kultury, a osiem lat później ośrodek powiększył się o Galerię Miejską. Co roku obie placówku organizują około 20 wystaw prezentujących prace i dzieła zarówno krajowych artystów jak i tych pochodzących z zagranicy. Dwa lata wcześniej, w 1991 roku powstał Mosiński Klub Żeglarski oraz Stowarzyszenie Pomocy Potrzebującym im św. Antoniego, które skupiało się na pomocy biednym i osobom w trudnej sytuacji. Lata dziewiędziesiąte były też początkiem współpracy z wieloma gminami z innych krajów. W okresie tym Gmina Mosina stała się partnerem gminy Bunschoten leżącej w Holandii, gminą Seelze mieszczącą się w Niemczech oraz nawiązała współpracę ze szkołą w Oldenburgu leżącym w Dolnej Saksoni w północno-zachodnich Niemczech.

Rozwój i partnerstwa, które nastąpiły w okresie lat 80 i 90 ukształtowały dzisiejszy kierunek rozwoju Mosiny. Na terenie całej gminy działa obecnie ponad 2000 firm zapewniających pracę oraz dostęp do usług i towarów dla wielu mieszkańców. Gmina stara się również inwestować w ochronę środowiska, a jedną z ważniejszych inwestycji pod tym kątem jest nowoczesna oczyszczalnia ścieków mieszcząca się przy ulicy Mockiej w pobliżu Warty. Oprócz tego Mosina prężnie rozwija się pod kątem inwestycji budowlanych, które w większości obejmują budownictwo mieszkaniowe.

Współczesna Mosina

Wszystkie te działania, dobra lokalizacja oraz liczne połączenia z Poznaniem sprawiły, że Mosina jest obecnie interesującym miejscem dla inwestorów, mieszkańców, którzy chcą uciec od zgiełku dużego miasta, ale nadal mieć szybką i łatwą drogę do pracy oraz dla turystów szukających spokoju i piękna przyrody. Potwierdzają to statystyki z 31 grudnia 2020 roku, które mówią o 32 661 mieszkańcach całej gminy i 13 902 mieszkańcach samej Mosiny.